God liefhebben is ook: meedoen in het spel van uitdagen en uitgedaagd worden.

Juist in de godverlatenheid wijst Jesaja op de inzet van de Levende. En zoals we horen gaat het over jubelen, juichen, geen geween, mijn uitverkoren zullen genieten. Misschien wordt de relatie wel het mooiste uitgedrukt in het vers: ‘Ik zal hen verhoren, terwijl ze nog spreken’.

Anders gezegd: ik heb aan een half woord genoeg. Zo gaat onze God met zijn volk om.

Ook wij kennen in ons leven, in deze tijd, momenten van duisternis, van pijn en verdriet. Crisis, teleurstellingen het hoort bij het leven. Misschien ervaren we ook wel een godverlatenheid. Maar zoals we in een relatie op elkaar rekenen, ook als het duister wordt, hoeveel te meer mogen we dan onze hoop stellen op de Levende?

Johannes en Jesaja nodigen ons uit om in te gaan op de avances van de bruidegom. Laat je meevoeren en laat je in vervoering brengen door de bruidegom. Wie verliefd is geweest kent dit spel van uitdagen en uitgedaagd worden, van zoeken en vinden, van beminnen en bemind worden. Het is niet alleen afwachten, het is ook op jouw beurt uitdagen en liefhebben.

*

Uit de preek van Jos Oostrik en Paul Minke o.p. op de derde adventszondag van 2014, kloosterkapel Huissen. Lees hier de hele tekst.

Bert Robben (1930) studeerde poimeniek (preekkunde) in Rome, gaf les en was pastor in Nijmegen en Tiel. Ook was hij lang verantwoordelijk voor het preektijdschrift Kerugma. Een gesprek in de serie ontmoetingen, door Ben Vocking en Wil Vermeulen.

Bert Robben o.p.

Bert Robben werd dominicaan zoals zovelen: hij groeide op in een dominicaanse parochie (in Schiedam), waar hij misdienaar was. ‘Ik vond dat prachtig, die liturgie, de preken en zoals die medebroeders met elkaar omgingen.’ En dus ging hij naar Nijmegen, waar het kleinseminarie was. Het was 1943, het Dominicuscollege was gevorderd door de Duitsers, de leerlingen woonden elders in de stad.

Na het bombardement van 22 februari 1944 gingen de jonge leerlingen naar Drunen in Brabant, en daarna naar huis. Pas in augustus 1945 werd de opleiding voortgezet. Robben maakte de Hongerwinter mee in Schiedam. ‘Een moeilijk jaar, maar ik ben er goed doorgekomen’, zegt hij.

Van daaruit volgde Robben het geijkte pad: noviciaat in Huissen (1950), filosofie in Zwolle en theologie in Nijmegen. ‘Dat heb ik met veel plezier gedaan’, vertelt hij. ‘Ik had veel contacten met de medebroeders, kon goed studeren en was ijverig’. Met drie medebroeders werd hij gevraagd verder te studeren en te promoveren: Jan Willemse bij exegeet Grossouw, Joop van Dijk als moraaltheoloog bij Hans Küng, en met John Kuhlmann, die kerkelijk recht ging studeren, reisde Bert Robben naar Rome, om zich te specialiseren in pastoraaltheologie.

‘Dat was geweldig, ook de reis erheen en terug. Wij gingen met de trein en bezochten alle dominicaanse plekken tussen hier en Rome. Wij kwamen in 1958 in Rome aan, toen paus Pius XII stierf. De eerste keer dat ik in de Sint Pieter kwam, lag zijn lichaam er opgebaard. Ik ben ook bij de uitvaart geweest en bij de keuze van Johannes XXIII, bij de wachtenden op het Sint-Pietersplein.’

‘Ik heb twee fijne jaren gehad in Rome. We hadden veel contacten, met name met Amerikaanse medebroeders, bij wie we vaak ’s avonds nog wat dronken. Studeren deed ik vaak ’s avonds laat, we woonden in het Angelicum, de dominicaanse universiteit. We maakten veel wandelingen, want we zeiden: “Studeren kun je overal, maar Rome zien kun je alleen in Rome”.’

‘We liepen altijd in habijt en mantel, dat was toen heel gewoon. We kwamen ook vaak in de Santa Sabina (de kerk bij het “hoofdkwartier” van de Orde, red.). Ik herinner mij dat Johannes XXIII invoerde dat de statiekerken weer bezocht werden in de Vasten. De eerste kerk op Aswoensdag was de Santa Sabina. John en ik liepen als deel van een koortje vóór de paus uit te zingen, dat gaat nu heel anders.’

Studeren ging in het Latijn, in die jaren. De studenten moesten ook in het Latijn kunnen spreken en lesgeven, en Bert Robben schreef zelfs zijn dissertatie in het Latijn. Robben: ‘Mijn studie ging over het theologisch fundament van de prediking. Ik heb er ook iets van Schillebeeckx bij gebruikt, hij was net hoogleraar geworden in Nijmegen en zijn boek De sacramentele heilseconomie werd met veel belangstelling gelezen.’

Maar niet in Rome. In zijn eerste jaar probeerde Robben veel moderne inzichten op te nemen en haalde hij veel zesjes. ‘Piet Duncker, die exegese gaf, zei: “Bert, van de Nederlandse confraters is bekend dat ze allemaal achten halen, geen zesjes. Je moet je niet teveel laten beïnvloeden door Schillebeeckx en door al die moderne mensen. Je moet je gewoon houden aan Thomas”. Dat heb ik het jaar daarna gedaan, en ik had allemaal achtjes. Als je je maar hield aan de stijl van Thomas!’

Bert Robben kwam terug in Nederland, gaf korte tijd les op het Albertinum, maar wilde graag het pastorale werk in. Als 34-jarige (in 1965) werd hij pastoor in Schiedam, waar een nieuwe wijk werd gebouwd en een nieuwe kerk, en gaf hij les op een huishoudschool. ‘Heel heftige jaren’, zegt hij.

In 1969 wilde het kapittel (de vierjaarlijkse vergadering van de Nederlandse dominicanen) provinciaal overste Van Waesberge voor een derde termijn hebben. Er werd gekozen voor een bijzondere oplossing: de provinciaal kreeg twee co-provinciaals naast zich: Martin Vijverberg en Bert Robben. De gedeelde verantwoordelijkheid riep veel vragen op in Rome, bij de generaal overste. Maar het voorbeeld vond her en der navolging: ‘Eén man aan de top, maar er werd geen enkele belangrijke beslissing genomen zonder overleg met ons beiden’.

Robben was vier jaar c-provinciaal onder Van Waesberge en daarna nog vier jaar onder Martin Vijverberg, samen met John Kuhlmann.Een van zijn taken was ‘een soort minister van buitenlandse zaken’ zijn, door contact te houden met de Nederlandse dominicanen op de Antillen, in Puerto Rico, Peru en Zuid-Afrika. ‘Ook daaraan heb ik mooie herinneringen’, zegt hij. ‘In die acht jaar als co-provinciaal heb ik heel wat van de wereld gezien. Aan het einde kreeg ik nog een reis naar de Antillen cadeau van de toenmalige vicaris. Toen heb ik ook Peru nogmaals bezocht.’

In 1978 werd Bert Robben de opvolger van Harrie Salemans als pastoor van de Dominicuskerk in Nijmegen, waar hij al veel kwam, vanwege zijn vriendschap met Harrie en met Nol Hogema. In 1987 stapte hij over naar Tiel, waar hij uiteindelijk de laatste dominicaan is gebleken: van vijf dominicanen in 1987 was er in 1992 nog maar één over.

In 1997 is de parochie teruggegeven aan het bisdom. Robben werd erg ziek in die jaren, met migraineaanvallen door spanningen op het werk. Hij deed er ook het hoofdredacteurschap bij van het preektijdschrift Kerugma. ‘Ik had ontzettend zwaar werk, dat heeft mij veel gekost’, zegt hij. Pas in 2007, bij de 50ste jaargang, is Robben gestopt met Kerugma. Hij droeg het werk over aan redacteur Jan Engelen.

Robben is in Tiel blijven wonen en heeft steeds wat freelance werk gedaan. ‘Tot voor kort was dat behoorlijk veel, maar omdat ik nu wat moeite heb met mijn benen door artrose, heb ik op doktersadvies besloten om niet teveel hooi op mijn vork te nemen.’ Hij woont nu met veel genoegen in het appartementencomplex De Vier Gravinnen in Tiel.

*

Dit is een ingekorte en bewerkte versie van het interview dat Ben Vocking en Wil Vermeulen maakten voor het papieren Bulletin van de provincie.

Eerder verschenen in deze serie gesprekken met:
Joop Schaeffer
Harry Penninx
Jan Wenting
Gijs Goes
Herman Scholten
Kees Brakkee
Jacques van der Lee
Jan Boks
Gerard Oostvogel

Klik hier voor meer informatie over preektijdschrift Kerugma

Het honderdste geboortejaar van Edward Schillebeeckx wordt natuurlijk ook gevierd in het door hem opgerichte Tijdschrift voor Theologie. Invalshoek is zijn invloed op het Tweede Vaticaans Concilie, dat een halve eeuw geleden plaatsvond.

De nieuwe editie van het Tijdschrift voor Theologie (TvT) is het toetje op een rijk Schillebeeckx-jaar, met een congres in Nijmegen en Ravestein, een symposium in Amsterdam, een tentoonstelling in Leuven en Nijmegen, een film en diverse uitgaven.

De bijdragen aan dit themanummer onderzoeken de rol en betekenis van de theologie van Schillebeeckx voor het concilie en andersom. ‘Steeds weer blijkt hoe tijdens die periode de fundamenten zijn gelegd voor de hedendaagse theologie’, schrijft redacteur Stephan van Erp in zijn inleiding.

In de periode voorafgaand aan het concilie had Schillebeeckx een sacramentele visie op de werkelijkheid ontwikkeld. Joris Geldhof en Leo Kenis laten in hun artikel zien dat deze visie van groot belang is om Schillebeeckx’ reactie op het aankomende concilie te begrijpen.

Stephan van Erp maakt in zijn artikel een analyse van de teksten die Schillebeeckx schreef tijdens, en in een enkel geval vlak voor of na het concilie. Schillebeeckx schreef veel teksten tijdens het concilie en heeft veel invloed gehad, meer dan na het concilie, schrijft Van Erp. Omgekeerd had het concilie invloed op zijn theologie, met name op zijn visie op de kerk als sacrament van de wereld.

Daniel Minch laat in zijn bijdrage zien hoe de concilietekst Gaudium et spes een beslissende invloed heeft gehad op de ontwikkeling van Schillebeeckx’ hermeneutiek. Hij ging zich sterker bezighouden met de verstaanbaarheid van de theologie in de cultuur.

De recente bisschoppensynode over het gezin vormt de aanleiding voor Johan De Tavernier en Thomas Knieps-Port Le Roi om de visie van Schillebeeckx op de seksuele en huwelijksmoraal in herinnering te roepen.

Erik Borgman en Thijs Caspers schetsen in hun bijdrage de problemen die Schillebeeckx ondervond toen hij na het Tweede Vaticaans Concilie probeerde te werken in dienst van de kerk- en theologievernieuwing in Nederland. Schillebeeckx werd beschouwd als medestander van vernieuwers, maar wilde zelf een diepgaande theologische bezinning op de moderne situatie.

Klik hier voor de inhoudsopgave, Engelstalige samenvattingen van de artikelen en bestellingen.

In de laatste aflevering van hun nieuwsbrief ‘Blikwisseling’ van dit jaar blikken de dominicanessen van Bethanië onder meer terug op hun eeuwfeest en op de overdracht van hun Italiaanse klooster aan de Amerikaanse dominicanessen van Nashville.

Oud en nieuw in Italië, door elkaar heen.

Op 11 oktober hadden de nieuwe bewoonsters van het Villaggio Betania in Bracciano, ten noordwesten van Rome, alle voormalige bewoonsters uitgenodigd om elkaar te ontmoeten. Sommigen van hen hadden elkaar decennialang niet gezien.

Zr. Marjolein Bruinen o.p. was van 1985 tot 1995 directrice van het huis, waar jonge mensen werden opgevangen. In haar bergroetingswoord tijdens de Eucharistieviering, opgedragen door de lokale bisschop, zei ze dat ze zowel verdriet als blijdschap voelde. Verdriet, omdat nu definitief een punt is gezet achter alle activiteiten van de zusters van Bethanië in Italië. Blij omdat er weer dominicanessen in het huis wonen, die zich ook voor de jeugd inzetten. ‘Een gast zei eens: “Hier ademen de muren de liefde waarmee voor de kinderen werd gezorgd”. Dat zal niet ophouden.’

Na de Mis bood de burgemeester van Bracciano het ereburgerschap van de stad aan de Nederlandse zr. Elisabeth aan. Ook zr. Rafael werd geëerd. Aansluitend was er een lopend buffet met door iedereen meegebrachte etenswaren. ‘Het leek de wonderbare broodvermenigvuldiging wel’, schrijven de zusters in hun nieuwsbrief: ‘Toen alle circa tweehonderd aanwezigen genoeg hadden, was er nog veel over dat naar een sociale instelling kon.’

Het huis is overgenomen door de dominicanessen van Nashville, Tennessee, een snel groeiende Amerikaanse congregatie, die sinds dit jaar ook in Nederland een klooster heeft, namelijk in Sittard.

Klik hier om de digitale versie van de Blikwisseling van de Dominicanessen van Bethanië te lezen.

De geboorte van Jezus verandert onze relaties. We krijgen een nieuwe plek in een wereld, die door zijn geboorte op zijn kop is gezet, schrijft André Lascaris in zijn ‘kerstblog’ op meerdanikzelf.nl.

De machtigen worden omlaag gehaald, de armen worden verheven. Wat zou je nog meer willen? We worden leerlingen, dienaars, volgelingen, vrienden, broeders en zusters, kinderen van God.

‘Kind van God’ klinkt ons kinderlijk, om niet te zeggen ‘kinderachtig’, in de oren. Maar hier is ‘kind’ de erfgenaam, de vertegenwoordiger, iemand die God tegenwoordig stelt op aarde. Zelfs als we niets hebben met Jezus van Nazareth, heeft zijn geboorte en zijn leven en sterven een nieuw patroon van relaties in het leven geroepen. Dat gebeurt bij elke geboorte, maar niet bij elke geboorte zo krachtig.

Op Kerstmis worden wij zelf door de viering van de geboorte van Jezus opnieuw geboren. We krijgen een nieuwe plek, een nieuwe rol, nieuwe verantwoordelijkheden. Door ons tot Jezus te verhouden, of liever hij tot ons, veranderen de relaties die wij met elkaar hebben. We blijven niet bij het kribje hangen maar hopen daadwerkelijk te worden zoals hij: messiaanse mensen.

Klik hier voor de volledige tekst

Dat een nieuwe wereld komen zal.

In 2014 werd pijnlijk duidelijk dat onze wereld een geschonden wereld is. Dat het visioen naar Jesaja 65, zoals Huub Oosterhuis dat verwoord heeft, eens waarheid mag worden.

Dat een nieuwe wereld komen zal
waar brood genoeg –
en water stroomt voor allen.

Daar bouwen wij veilige buurten
wonen dooreen in wijken van vrede
in schaduw van bomen.

Geen kinderen zullen daar sterven
oude mensen maken hun dagen vol
en jonge mensen zullen daar pas
op hun honderdste sterven.

Wij zullen niet voor de leegte zwoegen
geen kinderen baren voor de verschrikking.
De wolf en het lam zullen weiden tezamen:
wij leren de oorlog af.

*

Zalig Kerstfeest en een Gezegend 2015

René Dinklo o.p. en Kees Keijsper o.p.

Ze zullen wel even gemopperd hebben op de redactie van EenVandaag: een paar dagen voor de uitzending van de nominatie van paus Franciscus als ‘moedigste mens’ in 2014, door dominicaan Theo Koster, sprak hij de curie toe…

Klik om de aflevering te zien.

De paus greep de bijeenkomst met mensen uit de curie aan om hen op ongeëvenaarde wijze op te roepen tot gewetensonderzoek. Daarbij gebruikte hij scherpe metaforen als ‘spirituele Alzheimer’ en ‘existentiële schizofrenie’.

In de uitzending van de EenVandaag-verkiezing van de ‘moedigste mens’ in 2014 draagt dominicaan en studentenpastor Theo Koster paus Franciscus voor. Niet vanwege zijn kersttoespraak dus, maar vanwege de ruimte die hij schept voor homoseksuelen in de kerk en voor veranderingen in het kerkelijke beleid. Ook vertelt hij, net als hoogleraar Paul van Geest, dat hij geniet van de vreugde en de authenticiteit van deze paus.

EenVandaag organiseert de verkiezing vanwege de vele rampen en gewelddadige conflicten die het afgelopen jaar de aarde teisterden. ‘In tijden van onzekerheid is moed nodig.’

Klik hier om dit deel van de uitzending terug te kijken.

Zie ook: Paus trekt van leer tegen Vaticaanse geestelijken

Meister Eckhart resoneert met een diep verlangen om uit de kramp van een overgecontroleerd leven te geraken.

Welmoed Vlieger

Tijdens mijn eerste studiejaren, die niet bepaald voortvarend verliepen, spoorde een docent mij aan om Eckhart te gaan bestuderen.

Eckhart zette alles wat ik tot dan toe had geleerd op z’n kop, met als opmerkelijk gevolg dat de studie in alle opzichten met sprongen vooruitging. Wat herkende ik dan? Dat er een dragende grond is die weliswaar geen taal of voorstelling verdraagt maar die de hele werkelijkheid doortrekt, niets en niemand uitgezonderd. Daar kun je misschien beter over zwijgen, zoals Wittgenstein voorstelde, maar ik ben blij dat Eckhart erover sprak.

Ik heb altijd veel met taal gehad maar Eckharts woorden deden mij pas echt op mijn grondvesten schudden: hup Vlieger, sta op, aan de bak!

Hoewel Eckhart een door en door christelijk denker is daagt hij zijn publiek met zijn denkwijze en taalgebruik uit om niet vast te blijven zitten aan bepaalde voorstellingen rond de mens, God, de werkelijkheid maar fundamenteel open te durven zijn. ‘Niet de daden heiligen ons maar wij moeten de daden heiligen’, zegt hij.

Ontvankelijkheid is de sleutel. Zijn denkwijze resoneert denk ik met een diep verlangen in de moderne mens om uit de kramp van een over-gecontroleerd en gefixeerd leven te geraken.

*

Uit een interview van Greco Idema met Welmoed Vlieger, Eckhart-deskundige. Zij schreef een bijdrage aan de recent verschenen bundel ‘De spiritualiteit van Meister Eckhart. Een dominicaans mysticus in een multireligieuze samenleving’ (redactie: André van der Braak, Uitgever Parthenon).

Klik hier voor het volledige interview en een link naar de tekst van Vlieger.

Zie ook: www.welmoedvlieger.nl

In het Berchmanianum in Nijmegen overleed op 26 december Servais Braham, dominicaan en oud-missionaris op Curaçao, op 88-jarige leeftijd. De uitvaart is op Oudjaarsdag.

Servais Joseph Marie Braham werd geboren op 17 juli 1926. Hij was 68 jaar dominicaan en 62 jaar priester. In 1955 vertrok hij naar Curaçao om daar zielzorger en verkondiger te zijn. Hij was kapelaan en pastoor van dertien verschillende parochies. Dit deed hij met grote betrokkenheid op de mens en altijd in habijt. Met eindeloos geduld verspreidde hij jarenlang het blad ‘La Union’, als redacteur en uitgever.

Sinds 2008 woonde hij in het Berchmanianum in Nijmegen, maar zijn hart bleef bij de mensen op Curaçao. Na een kortstondig ziekbed is hij in het Berchmanianum op Tweede Kerstdag overleden. Hij formuleerde zelf dat het zo goed was geweest.Moge hij nu in God geborgen zijn.

De avondwake voor Servais houden we op dinsdag 30 januari om 17.30 uur in de kapel van het Berchmanianum, Houtlaan 4, 6525 XZ Nijmegen.

De eucharistie bij zijn uitvaart vieren we in Dominicuskerk aan de prof. Molkenboerstraat 7 te Nijmegen, op woensdag 31 december om 11.30 uur. Aansluitend vindt de begrafenis plaats op het kerkhof van de dominicanen aan de Willem Schiffstraat.

Op tal van plaatsen in Nederland leverden (leken)dominicanen een bijdrage aan de verkondiging van het kerstverhaal. Een kleine bloemlezing.

Er is geen scheiding tussen hemel en aarde

‘De grote betekenis van het kerstfeest is dat de geboorte van Jezus definitief een streep haalt door het beeld dat God in de hemel woont en de mensen op aarde. Er is geen scheiding. Dat is een wijsheid die naar voren komt bij mystici, in oosterse godsdiensten en zeker ook in de Bijbel. Zegt Paulus niet over God: in Hem leven wij, bewegen wij en zijn wij?

Wat moeten wij met deze kennis gegeven de weinig florissante toestand in de wereld? En wat moet je ermee als jezelf of je naaste in de put zit?

Het profetenboek Jesaja dat we in de adventstijd gelezen hebben en nu ook in de kerstnacht, is ons wederom tot hulp. Daar wordt gezegd ‘…God woont ook in het geslagen en diep vernederde gemoed. Ik geef nieuw leven aan het bedrukte gemoed, nieuw leven aan het geslagen hart’ (Jesaja 57,15).

Het enige dat wij zouden kunnen doen is asiel verlenen aan God die op onze deur klopt door zelf proberen te leven als zijn evenbeeld. Zo wordt onze wereld een bewoonbare wereld waar het zeer goed toeven is. Aan God zal het niet liggen.

René Dinklo o.p. in het Dominicanenklooster Zwolle

*

Onze menswording voltooien

‘Kerst is het vóórtijdig licht van God, licht uit een tijd vóór ons, licht waarmee wij opstaan. We ontdekten – bij de viering van de honderdste geboortedag van Edward Schillebeeckx – dat de Engelse vertaling van ons lied dat veel subtieler aangeeft – ‘Licht dat ons aanstoot’ – Je theekop aan het ontbijt zou ervan omvallen: Light, gently touching in the morning.

Het licht ín ons, dat ons aanvuurt op onze weg als geloofsgemeenschap, op weg naar een betere wereld. En ieder van ons is drager van dat licht, want God heeft in ons woning gevonden. Het is aan óns om de kern van het evangelie te verstaan en zo – in liefde – het woord blijvend recht te doen; door uit die kern te leven in woord en daad.

Wij voltooien onze menswording wanneer wij leven vanuit de goddelijke vonk die wij in ons dragen. Zo worden wij mensen naar Gods hart.’

 Frits Muller in de Dominicuskerk Nijmegen

*

Zie jezelf als weerloze aanwezigheid

‘Om de ontspoorde geschiedenis weer op het juiste spoor te zetten, om de aarde terug te brengen naar wat tot haar bestemming leidt, om temidden van alle verlorenheid mensen opnieuw te verbinden met wat hen tot heil strekt en hun leven vervult, zoekt God nu juist de confrontatie niet. Integendeel: er wordt ons vannacht verteld hoe God elke vorm van overmacht aflegt, zich verbindt met wat kwetsbaar is en zich daar positioneert waar de klappen vallen, waar onzekerheid wordt geleden, waar niet zonder aanleiding angst heerst.

God laat zich belichamen in een kind gemakkelijk te negeren, eenvoudig over het hoofd te zien met geen ander wapen dan simpelweg zijn eigen aanwezigheid, zonder verweer, zonder reserve.

De uitnodiging van deze nacht is om alles in het licht te zien van deze weerloze aanwezigheid, om onszelf in dit licht te zien. De God die geen reserve kent in trouw en verbondenheid, die niet te verheven is om zich met ons vaak zo modderige en knullige, kwaad en goed verwarrende, liefde en haat vermengende leven te verbinden: dat is de God die ons leven betekenis en richting geeft.

Dat is het getuigenis van deze nacht.’

Erik Borgman in de Dominicuskerk Utrecht

*

God wil zonder ophouden in ons geboren worden

‘Wat de uitleg van de Middeleeuwse mysticus Meister Eckhart zo belangwekkend maakt, is dat hij de geboorte van God in deze wereld niet als een eenmalig gebeuren ziet. God wil zonder ophouden steeds weer geboren worden in elk mens, vandaag dus ook in u en mij. De geboorte van God in ons vindt plaats, zegt Eckhart, waar mensen wat hij noemt maagd worden, dat wil zeggen waar zij zich ontdoen van alle vervreemdende beelden en projecties omtrent zichzelf en God. Deze geboorte geschiedt zonder ophouden waar een mens, aan alle ik-binding voorbij, belangeloos goed doet aan een ander.

In termen van het evangelie van vandaag: deze geboorte geschiedt waar een mens zich toevertrouwt, zich overgeeft, aan de A/ander – met hoofd- en kleine letter.

Zusters en broeders, de Eeuwige wil nu zijn huis bouwen. Hij wil onder ons, in onze wereld, komen wonen. Spoedig al! Moge hij dan ons bereid vinden om hem te ontvangen zoals hij eens Maria bereid vond. “Hier ben ik, mij geschiede naar uw woord”.’

Jan van Hooydonk op de vierde adventszondag in de Stevenskerk Nijmegen (Lees hier de hele tekst)

*

Zouden wij zo snel gehoor geven als de herders?

‘Het evangelie volgens Lucas legt bijzondere nadruk op het feit, dat Jezus komt bij de armen en verschoppelingen. De engelen verkondigen het goede nieuws aan arme herders aan de rand van de samenleving, want zij leefden buiten de steden en konden zich niet houden aan de eisen van religieuze wetten en gewoonten. Daarom werden zij beschouwd als ongodsdienstige en ontrouwe mensen.

Hun snelle reactie op de aankondiging van de geboorte van Jezus is echter allesbehalve ongodsdienstig en ontrouw. Zouden wij zo snel gehoor hebben gegeven aan Gods woord?’

Antoon Boks o.p. in het Dominicanenklooster Huissen (Lees hier de hele tekst)

Aan het einde van het honderdste geboortejaar van Edward Schillebeeckx, midden in de kersttijd, vraagt Marc Cels zich af wat de beroemde Vlaams-Nederlandse theoloog ons nu nog te vertellen heeft. Is zijn wereld onze wereld nog?

Edward Schillebeeckx (1914-2009).

Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werd Edward Schillebeeckx geboren in Antwerpen. Honderd jaar later zijn enkele dingen heel anders dan toen, de mensen daarom niet.

Heel anders is de vermenging van mensen, van families door migratie, om welke goede reden ook. Nooit is die zo massaal geweest als nu. Daarvan merken we in onze streek enkel de top van de verschuivende ‘bergen’. Het brengt mee dat we niet enkel gelijkgezinden ontmoeten en mensen die een vroegere levensbeschouwing hebben ‘afgelegd’, maar vaak ook lieden met een andere religieuze traditie, een andere visie op de samenhang van alles.

Is hun visie beperkt? Of de onze? Is hun visie het gevolg van de context waarin ze geleefd hebben en leven? Is de onze dat dan niet? Zo worden wij misschien wel geconfronteerd met de gedachte dat ook ons inzicht beperkt is. Wat doen we met dit inzicht? Wat doen we met de andersdenkende, de anders levende?

We kunnen kiezen. Ofwel ga je de ontmoeting ongedwongen aan, kijk je naar wat je van de andere begrijpt, en hoe zijn denken in het jouwe echoot, of niet. Die ander doet dat wellicht ook. Je kunt je natuurlijk ook tot de eigen veilige kring beperken. Herken je het verschil dan wel, dat ook in eigen kring bestaat? Vergeet je dan niet je te verwonderen: over de andere, over jezelf, over Jezus, over degene die je God noemt?

Maria

De opdracht van Maria in de tempel, ikoon uit Novgorod (Noordwest-Rusland), 15e-16e eeuw.

Volgens een niet-Bijbelse overlevering, die vooral in de oosterse kerken is opgenomen, werd Maria als driejarige door haar ouders in de tempel opgedragen aan God (zie het lemma ‘Maria Presentatie‘). Het verhaal herinnert aan wat Lucas over Simeon vertelt, wanneer die de ouders en het kind Jezus in de tempel ziet. In Jezus ziet hij het licht dat de weg wijzen zal aan alle volken, hij voorspelt het verzet en voor Maria het verdriet.

Voor de jonge vrouw begint de verwondering in het Lucasverhaal bij Simeon, bij de boodschap zwanger te zijn, bij de ontdekking van Jezus’ aparte kijk op hun joods geloof en van zijn aparte omgang met anderen. Een plaats geven aan alle volken, aan het intern religieus verschil, een plaats geven aan de levensstijl van haar zoon: het werd de opdracht van Maria. Het is de onze.

Op zaterdag 20 december is in het Spaanse Pamplona onverwachts dominicaan Vincent van Rooij (85) overleden. Zijn lichaam komt op Oudjaarsdag terug in Huissen. De uitvaart is bepaald op maandag 5 januari 2015.

Vincent van Rooij o.p., 1929-2014

Vincent van Rooij o.p. werkte lang in Puerto Rico en had net zijn verslaggeving daarover voltooid. Hij was in Pamplona om een oude vriendin te bezoeken. Sinds 2005 woonde hij in het klooster van Huissen, waar hij werkte aan een verslaggeving van de 38 jaren dat hij in Puerto Rico werkzaam was. Hij had dit werk net voltooid.

Op Oudjaarsdag, in alle vroegte, zal het lichaam van Vincent van Rooij weer in Huissen zijn. De communiteit heeft besloten de uitvaart te houden op maandag 5 januari 2015 om 11.00 uur in de kloosterkapel. Op zondagavond 4 januari 2015 zal om 18.30 uur de avondwake gehouden worden, tijdens de Vesperdienst.

Wie afscheid wil nemen kan vanaf 1 januari iedere dag terecht in de kapel, behalve tijdens de vieringen.

Vincent van Rooij werd geboren in Gemert op 28 april 1929, deed professie in de Orde der Predikers op 18 september 1949 en werd priester gewijd op 25 juli 1955.

Zie ook de site van de communiteit van Huissen.

De door vrienden geplaatste Spaanse rouwadvertentie voor Vincent van Rooij.

We hebben niets te vieren op Nieuwjaarsdag.

Er is geen enkele reden Oud en Nieuw te vieren of daaraan een religieuze betekenis te geven. We hoeven geen goede voornemens te maken die we in de meeste gevallen toch niet zullen houden.

Maar eenmaal per jaar oliebollen en appelbeignets eten is een smakelijke traditie. En er is niets op tegen om de dagen waarop wij dat doen Oudjaar en Nieuwjaar te noemen.

Slot van de blog van 31 december van André Lascaris op www.meerdanikzelf.nl

2014 was voor Dominicaans Nederland het jaar van Magister Schillebeeckx en van Meister Eckhart, van dominicanessen in Noord-Irak, van nieuwe broeders en nieuwe lekendominicanen, en van even rijpe als kwetsbare reflectie op ons leven en onze wereld.

Natuurlijk zijn de meeste dominicanessen en dominicanen oud en elk jaar zijn er lieve en bijzondere mensen te betreuren. Maar tegelijk zijn er tekenen van vitaliteit in Dominicaans Nederland, die lang niet meer waren verwacht. Dat heeft te maken met de aanwas bij de broeders en de groei van de lekendominicanen, maar ook met het zelfbewustzijn waarmee veel zusters en broeders doorgaan met hun werk, ieder op hun eigen plek. En dat levert veel mooie bijdragen op voor deze website.

Nieuwe scheuten

Stefan, na zijn inkleding, geflankeerd door Richard Steenvoorde (links) en Matthijs Meeuwsen.

Wat een feest was het, 21 september in Zwolle: de kleine professie (voor drie jaar) van Richard Steenvoorde en Matthijs Meeuwsen in Zwolle. Een week tevoren begon Stefan Mangnus aan zijn noviciaat in Cambridge (Engeland). Gesprekken met enkele anderen zijn gaande.

Het is meer dan twintig jaar geleden dat er broeders professie deden in ons land. In 2013 was Nederland nog de dominicaanse provincie met de hoogste gemiddelde leeftijd en een van de drie provincies in de wereld zonder aanwas.

In augustus kwamen er ook nieuwe zusters dominicanessen: drie Nashville zusters uit de VS vestigden zich in Sittard, een stad met een dominicaanse geschiedenis en bovendien opgedragen aan de heilige Rosa de Lima. We zullen nog wel horen van de zusters Amata, Theresa-Anne en Maris Stella, al opmerkelijk veel Nederlands beheersen.

In oktober heetten de lekendominicanen zes nieuwe leden welkom, zij deden hun eerste professie na een initieel jaar. De gestage groei van de DLN is een zegen, maar ook een uitdaging: hoe vorm je een gemeenschap die over het hele land verspreid is, en waarvan de leden elkaar niet allemaal meer kennen? In november ging overigens de derde lekendominicaan het klooster in.

Teruglezen over de broeders:
‘Wellicht kan ik hertaler zijn van het Verhaal’ (Matthijs Meeuwsen)
‘Een traditie die mijn geloof én verstand uitdaagt’ (Richard Steenvoorde)
‘Rijk der hemelen is realiteit en idealiteit tegelijk’ (verslag professie)
Derde novice voor Nederlandse dominicanen
Inkleding ‘novice Stefan’ in Cambridge

Over de lekendominicanen en de dominicanessen van Nashville:
Professie: ‘Met hart, ziel en verstand verbonden’
Zes nieuwe lekendominicanen stellen zich voor (1)
Zes nieuwe lekendominicanen stellen zich voor (2)
Nashville zusters bij Rosaprocessie Sittard

Vermeldenswaard is tenslotte dat de dominicanessen van Neerbosch weliswaar geen nieuwe zusters hebben, maar wel nieuw leven mogelijk maakten, door samen met de fraters maristen in Nijmegen een huis in het leven te roepen waar jongens die het nodig hebben een tijdje tot rust kunnen komen: Huis om te zijn. Een zichtbaar voorbeeld van veel meer goede werken die door de verschillende congregaties en de broeders ondersteund worden, zonder er aandacht voor te vragen.

*

Eeuwfeesten, jubilea en Meesters

Omslag van de uitgave bij de tentoonstelling ‘Een gelukkige theoloog’.

2014 was het jaar waarin de Dominicanessen van Bethanië hun eeuwfeest vierden, op een bescheiden maar niettemin feestelijke manier. Dat ging dit jaar gepaard met het aangekondigde afscheid van het huis van de congregatie in Teteringen en met de overdracht van hun Italiaanse huis aan Nashville-zusters. De vernieuwde website van deze congregatie blijft als titel dragen: geloven in toekomst.
Zie Italiaans klooster Bethanië overgedragen en Bethanië sluit klooster in Teteringen.

Een jubileum vierde ook het Rotterdamse Leerhuis Spiritualiteit, waar al twintig jaar ‘mystiek op straatniveau’ wordt gebracht. Zie: Twintig jaar Leerhuis Spiritualiteit en het gefilmde Portret van Leo de Jong en het Leerhuis Spiritualiteit

Natuurlijk was 2014 het jaar waarin het honderdste geboortejaar van Edward Schillebeeckx werd gevierd: met de uitgave van de Collected Works, een film, symposia in Nijmegen en Amsterdam en diverse mooie bespiegelingen over de actualiteit van het werk van de in 2009 overleden Vlaams-Nederlandse theoloog, die de dominicaanse eretitel ‘magister’ mocht voeren, en dat blijkbaar nog steeds is.

Zie onder meer:
‘Collected Works’ van Edward Schillebeeckx
Film over Edward Schillebeeckx online
Schillebeeckx’ paradoxale beeldenstorm
‘Schillebeeckx was prediker, geen schrijver’

Het bekroonde boek van de Vlaamse provinciaal overste Marcel Braekers o.p.

Opmerkelijk veel aandacht was er dit jaar ook voor een dominicaan die al langer geleden leefde: Meister Eckhart (ca. 1260-1328). Dat had te maken met een nieuwe DSTS-uitgave over de Duitse mysticus, en natuurlijk met de liefde van dominicanen en lekendominicanen als Marcel Braekers, Leo Oosterveen, Leo de Jong en Dorry de Beijer voor zijn werk. De eerste schreef er een in zijn Vlaanderen onderscheiden nieuw boek over. Maar Eckhart spreekt een veel breder publiek aan, zo blijkt telkens weer.

Zie onder meer:
‘Eckhart boeit boeddhisten, christenen en seculieren’
Wat heb je nu aan Meister Eckhart? (Leo Oosterveen)
Studiedag: Rumi ontmoet Meister Eckhart
Boeksignalement: Een weg van verstilling (Marcel Braekers)

*

Zusters in Irak

In de zomer van 2014 begon opeens de opmars van ISIS in Noord-Irak. Een deel van de onvoorstelbare verhalen over de menselijke wreedheid komt van zusters dominicanessen, van de Iraakse congregatie die naar Catharina van Siena is genoemd. Hun overste zuster Hannah stuurde regelmatig verslagen vanuit Koerdisch gebied, waar de zusters zoals veel geloofsgenoten heen zijn gevlucht. Vanuit de dominicaanse wereld is hulp op gang gekomen om de zusters en hun medevluchtelingen te helpen.

Sinds enkele weken is ook de Nederlandse religieuze Yosé Höhne-Sparborth in het gebied, op uitnodiging van de dominicaan Yusuf Mirkis, die aan het begin van 2014 aartsbisschop van Kirkuk werd. Ze schrijft indringende verslagen, waarvan er nu een op onze website staat, over de geestelijke en lichamelijke uitputting én de moed en levenskracht van de mensen die ze ontmoet.

Zie onder meer:
Nieuws uit Mosul en Qaraqosh
‘Christenen zijn aan het verdwijnen uit Irak’
‘Als zij hier kunnen leven, kan ik dat ook’

*

Over afscheid en herdenken

Ondanks de groene scheuten in Dominicaans Nederland gaat het krimpen en afsterven door. Zo sloten de broeder dit jaar hun huis aan de Kronenburgersingel in Nijmegen, en vertrokken de zusters dominicanessen van Voorschoten uit de stad Rotterdam, de geboorteplaats van de congregatie. De zusters onthulden in hun moederhuis een indrukwekkende plaquette met de namen van alle vrouwen die deel uitmaakten van de congregatie.

*

In alle kwetsbaarheid: diepte (helpen) zien

Het meest indrukwekkende aan het afgelopen jaar echter is wat mij betreft het feit dat zoveel zusters en broeders doorgaan, vaak in alle bescheidenheid en kwetsbaarheid. Dat geldt zowel de positie – er zijn haast geen professoren of andere ‘aanzienlijken’ meer in deze kring – als de leefomstandigheden.

Zr. Holkje van der Veer laat zich met haar handicap kennen: in lezingen, op televisie en in retraites in Huissen.
André Lascaris moest naar een kloosterverzorgingshuis, maar blijft schrijven: de blogs op zijn site meerdanikzelf.nl lijken nog aan scherpte te winnen.
Jan Nieuwenhuis vierde zijn 90-ste verjaardag met een machtige preek.
Henk Jongerius liet zich, net als Holkje van der Veer, kennen in de RKK-kloosterserie.
Leo de Jong schreef onder meer een prachtige reflectie op Stille Zaterdag.
Jozef Essing, Erik Borgman, Kees Brakkee, Theo Koster en de broeders in de interviewserie van Ben Vocking en Wil Vermeulen.
Zie onder meer:

In de herfst zie je de veelkleurigheid (André Lascaris)
Arme God. Zit te wachten tot ik stil word (Leo de Jong)
‘Ik houd niet op. Ik duur, want ik ben’ (Jan Nieuwenhuis)
‘Excellentie legt een continue druk’ (Theo Koster)
‘In de kerk was vroeger alles een beetje feest’ (Kees Brakkee)
Kwetsbaarheid, dat raakt (Holkje van der Veer en Henk Jongerius)
Grote mensen zien het niet (Jozef Essing)
Wat Dominicus ontdekte (Erik Borgman)

*

door Arjan Broers, redacteur van deze site

Komend jaar werken we aan de voorbereiding van het achtste eeuwfeest van de Orde, in 2016. Ik wens u heil en zegen toe in het nieuwe jaar, in alle grootsheid en kwetsbaarheid die bij ons hoort, en dank u voor uw aandachtige lezing en uw betrokkenheid.

U kunt mij bereiken via info@dominicanen.nl en u kunt op de hoogte blijven via de digitale nieuwsbrief.

Op 6 februari en 5 juni zijn de maandelijkse vespervieringen van dominicanen (v/m) in de Rijnmond tevens ‘Dominicaanse Ontmoetingen’, met een maaltijd, gesprek, ontmoeting en een marktplaats.

Theo Ruiter (lekendominicaan) zal vertellen over plannen voor het komende achtste eeuwfeest (2016).

Dominicanen hebben als levensopdracht om te beschouwen en om door te geven wat ze hebben overwogen. De Dominicaanse Ontmoetingen draaien om deze spirituele opdracht: biddend, zingend, zwijgend, pratend en ontmoetend.

Drie keer per jaar is er bij de vespervieringen (elke eerste vrijdag van de maand) in de Steigerkerk in Rotterdam ook een Dominicaanse Ontmoeting. De komende ontmoetingen zijn op vrijdag 6 februari en 5 juni 2015.

Programma 6 februari 2015

17.00 uur
Inloop met koffie en thee.

17.15 uur
Gerda Hendriks gaat kort in op het belang van de Dominicaanse Ontmoetingen binnen de structuur van de orde der Dominicanen

17.20 uur
Thema: Theo Ruiter vertelt over de Werkgroep Dominicanen Randstad. Wat willen ze vormgeven? Ook brengt hij naar voren hoever het staat met het uitdiepen van de drie voorbeeldfiguren, die naar voren worden gebracht bij de viering van 800 jaar Dominicanen. Tegen welk dilemma loopt de Werkgroep aan?

18.00 uur
Podium voor Vraag & Aanbod.

18.15 uur
In gesprek met tafelgenoten tijdens de maaltijd (ook vegetarisch).

19.30 uur
Vespers

20.30 uur
Koffie en thee

Kosten
5 Euro bij binnenkomst.

Waar
Dagkerk en kloostergangen van de Citykerk Het Steiger, ingang 1^e Nieuwstraathof 2, 3011 GN Rotterdam.

Aanmelden is nodig vanwege de voorbereiding van de maaltijd
Voor de ontmoeting van 6 februari aanmelden vóór 1 februari: e-mail: dominicaanseontmoetingen@gmail.com; telefoon: 010-4182985
Voorbereiders: José van der Torre, Hendrik Vis en Gerda Hendriks

God bouwt met puin. Ik mag stuntelen.

Het nieuwe jaar is niet allereerst ons jaar maar het jaar van de Heer: Anno Domini 2015, in het jaar onzes Heren 2015 – zo tellen wij als gelovigen.

Dit klinkt als een onteigening: of van ons het menselijk kunnen wordt afgepakt. Maar is het niet de ángst die ons lam legt – dat we alles zelf moeten kunnen – die angst die ons het uitoefenen van onze verantwoordelijkheid ontneemt?

Is het niet het vertrouwen op het onvoorziene dat mij daarvan bevrijdt, zodat ik vrij word om mijn verantwoordelijkheid te nemen?

Vertrouwen maakt dat ik niet krampachtig bedacht ben op míjn welslagen. Dat ik niet bij de pakken ga neerzitten als het anders loopt, dat ik ruimte kan geven aan anderen, aan andere visies op mijn project, dat ik zelfs niet ga zitten treuren bij stommiteiten en mislukkingen.

Want God weet te bouwen met puin: ik mag stuntelen.
En dat is bevrijdend!

*

Uit de preek van Jozef Essing o.p., op Nieuwjaarsdag 2015.

In het Berchmanianum te Nijmegen is op 3 januari in zijn slaap Nico Gomes overleden. Hij was 93 jaar oud en 73 jaar geprofest dominicaan. De uitvaart is op vrijdag 9 januari.

Nico Gomes, 1921-2015

Nicolaas Johannes Gomes, broeder Bonifacius, werd op 13 april 1921 geboren en deed professie in de Orde op 6 januari 1942. Hij was een bijzonder aardige medebroeder, die verkondigde met zijn handen. Hij woonde en werkte in totaal 45 jaar in het Albertinum te Nijmegen en twintig jaar in de Catharinahof in Nijmegen, daarnaast woonde hij ook in Ryckholt en Venlo.

Nico had een optimistische aard en een groot vertrouwen in God. Hij is velen van dienst geweest. Moge God hem geleiden naar de weg die eeuwig is!

Ten afscheid van Nico houden we op donderdag 8 januari om 17.30 uur een avondwake in de kapel van het Berchmanianum, Houtlaan 4, 6525 XZ Nijmegen.

De eucharistie bij zijn uitvaart vieren we in de H. Dominicus te Nijmegen aan de prof. Molkenboerstraat 7 op vrijdag 9 januari om 11.00 uur. Aansluitend vindt de begrafenis plaats op het kerkhof van de dominicanen aan de Willem Schiffstraat.

Vier maanden wonen de Amerikaanse dominicanessen nu in Sittard. Ze voelen zich zeer welkom en gaan grondig te werk: ze leren Nederlands, willen een Nederlands rijbewijs en de erkenning van hun onderwijsdiploma’s.

Zusters Maris Stella, Theresa Anne en Mary Amata.

De zusters Mary Amata, Theresa Anne en Maris Stella hadden begin december hun overste uit de VS op bezoek. De ‘Nashville Dominicans’ – in het Nederlands: Zusters Dominicanessen van St. Cecilia – hebben een bijzonder jaar achter de rug, met nieuwe kloosters in Schotland, Italië en het Limburgse Sittard.

De zusters voelen zich zeer welkom en weten zich gesteund door vrijwilligers, donateurs en parochianen. Ze hebben een oud klooster betrokken van de paters MSC en zijn druk bezig geweest met het schoonmaken en inrichten van het kloosterhuis met alle geschonken meubilair en allerlei spullen van andere congregaties. Daarnaast gaan ze twee keer per week naar Nederlandse les, waarmee ze al in de VS begonnen zijn. In het voorjaar hopen ze hun staatsexamen te halen, zodat ze ook in Nederland kunnen werken.

De zusters hebben al veel mensen in Sittard leren kennen, in de parochies en elders in het bisdom. Ze bereiden zich vooral voor op werk onder kinderen en jongeren, onder meer via een zaterdagse jeugdclub, vormselvoorbereidingen en verschillende activiteiten voor jongeren.

De Amerikaanse rijbewijzen moeten ook nog omgezet worden, daar is een rijexamen voor nodig. Daarnaast is het van belang dat de Amerikaanse onderwijsdiploma’s erkend worden, de zusters zijn ervaren onderwijzeressen en hopen in de toekomst ook op scholen te kunnen werken.

Natuurlijk geeft het even een goed gevoel dat kardinalen en andere hoge pieten onderuit de zak krijgen.

Het is mooi als iedere Vaticaanse ambtenaar zijn leven zou beteren. De kerk zou er wel bij varen. Dat geldt evenzeer voor onszelf. Maar er is meer nodig: de structuren moeten veranderen. Voor zover ze de ontwikkeling van de kerk hinderen moeten zij verdwijnen of minstens een andere vorm krijgen.

Persoonlijke vroomheid of zelfs heiligheid is niet goed genoeg. Zo wil ik niet ingaan tegen mensen die vinden dat Johannes Paulus II een hele vrome of, zo men wil, zelfs heilige man is geweest. Zijn bisschopsbenoemingen waren echter vaak desastreus, hij was overtuigd van zijn eigen gelijk en had weinig behoefde naar andere stemmen te luisteren. Ook dan is het niet voldoende een beter mens te worden.

*

Uit de blog van deze week van André Lascaris o.p., zie www.meerdanikzelf.nl

In het oudejaarsnummer van het Vlaamse tijdschrift Tertio stond een uitgebreid interview met Manuela Kalsky, DSTS-directeur en houdster van de Schillebeeckx-leerstoel: over dominicanen, diversiteit en theologen die voorop durven gaan. Een selectie.

U bekleedt sinds 2012 de Edward Schillebeeckx-leerstoel aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Wat blijft voor u actueel aan zijn denken?

‘Die leerstoel beoogt niet de studie van het oeuvre van Schillebeeckx, maar de beoefening van de theologie in zijn geest en die van de dominicanen. We zoeken naar hoe het heil van Godswege ons tegemoet treedt in het dagelijkse leven. Dominicanen bedreven altijd een theologie die aansluit bij de ervaring van mensen, bij hun zorgen en vragen, en bij de nieuwste ontwikkelingen. Hoe valt daarin God te lezen en welke boodschap heeft het geloof te midden van het leven?’

Onze wereld zit toch niet te wachten op theologen om de weg te wijzen?

‘We leven in een sterk geïndividualiseerde en geseculariseerde samenleving, maar religie is niet weg uit Europa. Ze is getransformeerd en neemt nieuwe gedaanten aan. In een eeuw tijd is het religieuze landschap volkomen veranderd.
Het is niet voldoende cursussen te geven over het abc van het christelijke geloof. Belangrijk is de dialoog tussen kerk en huidige cultuur. Als dat niet gebeurt, zijn alle verkondigingstrucs voor niets. In Nederland zijn er zo’n veertig procent nieuwe spirituelen. Die hebben geen binding met de kerk en zijn evenmin atheïst.’

Welke veranderingen in het religieuze landschap treffen u?

‘Nederland stond bekend als nuchter en tolerant, maar toen kwam nine eleven en de moord op Theo van Gogh. Dat leidde tot nieuwe wij/zij-tegenstellingen. Plots was daar ‘dé moslim’ in plaats van mijn buurman of collega. Nederland klapte dicht als een oester en de angst regeerde.
Op dat moment heeft een samenleving iets anders nodig dan het in de verf zetten van de tegenstellingen. Geen conflictmodel dat zaken op de spits drijft, maar een verrijkingsmodel dat constructief werkt en zoekt hoe er verbindingen tussen mensen kunnen worden gevonden. Vandaar ons wij-project voorbij de bindingsangst.’

Manuela Kalsky

U spreekt uit ervaring?

‘Ik ben als 23-jarige Duitse in Nederland aangekomen. Dat was niet altijd een pretje. De sporen van de Tweede Wereldoorlog waren nog duidelijk voelbaar. Wanneer ben je ergens thuis? Als je mag zijn wie je bent en geen masker hoeft op te zetten. Als je de kansen krijgt om je talenten te ontwikkelen en je er vreedzaam kan wonen. De dominicanen hebben dat voor mij mogelijk gemaakt en ik was niet eens katholiek, maar luthers. De verschillen zijn voor mij een rijkdom geworden.’

Hoe kan de kerk leren denken in veelvoud?

‘Om te beginnen steekt de diversiteit al in de eigen traditie. Er is niet één verhaal over Jezus, maar vier evangeliën en de brieven van Paulus. Verschillende verhalen liggen samen aan de basis van het christendom. Je mag stellen dat het christendom ontstond uit syncretisme. Waarom is de kerk dan zo bang om veelheid toe te laten en nieuwe wegen in te slaan?
Ik ben voor een polyfone theologie die meerstemmigheid toelaat en zich niet angstig afbakent tegenover alles wat anders is. Het is belangrijk dat onze gemeenschappen verschillen toelaten in hun midden. We kunnen leren van elkaar en moeten niet bevreesd zijn voor die horizonsverruiming.’

Manuela Kalsky behoort tot de centrale sprekers op de Didachè-studiedag onderwijs over Interlevensbeschouwelijk leren in theorie en praktijk op 13 januari in de promotiezaal van de KU Leuven. Info en inschrijven kan via www.kuleuven.be/thomas/page/didache-studiedag-onderwijs-2015

Klik hier voor een impressie van het kerstnummer van Tertio en hier voor de website van het tijdschrift (helaas is er geen digitale versie van het interview te lezen).

Zondag 11 januari preekt Manuela Kalsky in de Dominicus Amsterdam, om 11.00u.